آزمایش پروتئین C واکنشی (CRP) سطح این پروتئین را در خون اندازه گیری می کند. کبد در پاسخ به فرآیندهای التهابی در بدن، این پروتئین را تولید و وارد جریان خون می کند. افزایش خون CRP می تواند نشان دهنده وجود التهاب در بدن باشد، اما به طور مستقیم علت آن را مشخص نمی کند. پزشکان از این آزمایش برای تشخیص، ارزیابی شدت و پایش روند درمان التهاب ناشی از شرایطی مانند عفونت ها، بیماری های خود ایمنی و اختلالات التهابی مزمن استفاده می کنند.
التهاب یکی از ساز و کارهای طبیعی بدن برای محافظت از بافت ها و تسهیل ترمیم آن ها پس از آسیب، عفونت یا بیماری است. هنگامی که التهاب به صورت ناگهانی و کوتاه مدت بروز کند، نقش محافظتی و مفیدی دارد. برای مثال، زمانیکه پوست دچار بریدگی می شود، ناحیه اطراف زخم قرمز، گرم و متورم می گردد؛ این واکنش نشان دهنده فعالیت سیستم ایمنی در پیشگیری از عفونت و آغاز فرایند ترمیم بافت است. التهاب در پاسخ به حضور میکروب ها یا مواد مضر در بدن نیز به شیوه ای مشابه عمل می کند.
با این حال، اگر التهاب طولانی شود، می تواند به بافت های سالم آسیب برساند. این حالت به نام التهاب مزمن شناخته می شود و معمولاً به دلیل برخی بیماری های خود ایمنی رخ می دهد. التهاب مزمن همچنین ممکن است زمانی رخ دهد که بافت ها به طور مکرر آسیب ببینند یا تحریک شوند، مانند سیگار کشیدن یا تماس با مواد شیمیایی در محیط.
مطلب پیشنهادی: آزمایش خون CBC
آزمایش خون CRP چیست؟
آزمایش خون CRP، میزان این پروتئین را که توسط کبد ساخته می شود، در خون اندازه گیری می کند. زمانی که در بدن التهاب ایجاد می شود، کبد مقادیر بیشتری از CRP را وارد جریان خون می کند.
التهاب می تواند در پاسخ به عوامل مختلفی رخ دهد — مانند عفونت های ویروسی یا باکتریایی، تماس با مواد شیمیایی سمی، یا آسیب های بافتی. در این شرایط، سیستم ایمنی بدن فعال شده و سلول های التهابی همراه با سیتوکین ها (پروتئین هایی که پیام رسان پاسخ ایمنی هستند) را به محل التهاب می فرستد.
مطلب پیشنهادی: آزمایش هماتوکریت، آزمایش خون HCT با تفسیر کامل نتایج
این سلول ها با ایجاد یک پاسخ التهابی کنترل شده تلاش می کنند تا عوامل مضر مانند باکتری ها، ویروس ها یا سموم را مهار کرده و فرآیند ترمیم بافت های آسیب دیده را آغاز کنند. پیامد این واکنش می تواند شامل درد، تورم، قرمزی و گاهی کبودی در ناحیه آسیب دیده باشد. با این حال، التهاب همیشه ظاهری نیست — در بسیاری از موارد، فرآیند التهابی می تواند درون بدن و در اندام ها یا مفاصل رخ دهد، بدون آن که علائم بیرونی آشکاری داشته باشد.
سطح CRP در خون شما معمولاً پایین است. افزایش متوسط تا شدید آن می تواند نشانه عفونت جدی یا یک وضعیت التهابی دیگر باشد.
چرا پزشکان آزمایش خون CRP را تجویز می کنند؟
پزشکان معمولاً آزمایش پروتئین C واکنشی (CRP) را برای کمک به تشخیص یا رد برخی شرایط تجویز می کنند، از جمله:
- عفونت های شدید باکتریایی، مانند سپسیس
- عفونت های قارچی
- عفونت استخوان (استئومیلیت)
- بیماری التهابی روده (IBD)
- برخی انواع آرتریت
- بیماری های خود ایمنی، مانند آرتریت روماتوئید یا لوپوس سیستمیک
- بیماری التهابی لگن (PID)
همچنین پزشکان از آزمایش CRP برای کنترل وضعیت بیماران بعد از جراحی یا اقدامات تهاجمی استفاده می کنند، تا در طول دوره بهبودی وجود عفونت را بررسی نمایند.
مطلب پیشنهادی: آزمایش خون ESR
آزمایش CRP به تنهایی نمی تواند یک بیماری خاص یا محل التهاب در بدن را مشخص کند. به همین دلیل، اگر نتایج CRP نشان دهنده التهاب باشد، پزشک معمولاً آزمایش های تکمیلی نیز تجویز می کند.
چه زمانی نیاز به آزمایش خون CRP دارید؟
پزشک ممکن است آزمایش خون CRP را زمانی برای شما تجویز کند که علائم یک عفونت باکتریایی شدید را داشته باشید، مانند:
- تب
- لرز
- تنفس سریع (تاکی پنه)
- ضربان قلب سریع (تاکی کاردی)
- تهوع و استفراغ
همچنین، اگر قبلاً یک عفونت یا وضعیت التهابی مزمن در شما تشخیص داده شده باشد، پزشک ممکن است از آزمایش CRP برای پیگیری روند درمان شما استفاده کند.
مطلب پیشنهادی: آزمایش خون پرولاکتین
سطح CRP با میزان التهاب در بدن تغییر می کند. بنابراین، اگر سطح CRP کاهش یابد، این نشان می دهد که درمان التهاب مؤثر بوده یا بدن در حال بهبودی است.
همچنین ممکن است پزشک به منظور بررسی موارد زیر، آزمایش خون CRP را برای شما تجویز کند:
- بررسی یک بیماری مزمن که باعث التهاب می شود.
- کنترل عفونت بعد از عمل جراحی
- پیگیری وضعیت و درمان در صورت داشتن عفونت یا بیماری مزمن
- کمک به تصمیم گیری در درمان سپسیس (واکنش شدید بدن به عفونتی که به خون گسترش یافته است و یک وضعیت اورژانسی تهدید کننده زندگی است)
سطح پروتئین واکنشی C متناسب با میزان التهاب در بدن افزایش یا کاهش می یابد. بنابراین، کاهش سطح CRP می تواند نشان دهنده اثر بخشی درمان های ضد التهابی یا بهبود طبیعی بدن در پاسخ به آسیب یا عفونت باشد.
مطلب پیشنهادی: آزمایش خون MS
نحوه انجام آزمایش خون CRP
چه کسی آزمایش خون CRP را انجام می دهد؟
معمولاً یک متخصص بهداشتی به نام فلبوتومیست نمونه گیری خون را انجام می دهد، اما هر فردی که آموزش لازم برای گرفتن خون دیده باشد، می تواند این کار را انجام دهد.
نمونه خون های جمع آوری شده به آزمایشگاه فرستاده می شوند، جایی که کارشناس آزمایشگاه نمونه ها را آماده کرده و آزمایش را با استفاده از دستگاه هایی به نام آنالایزر انجام می دهد.
چگونه برای آزمایش خون CRP آماده شویم؟
پزشک یا تیم درمانی، شما را در خصوص اقداماتی که برای آزمایش خون CRP لازم است راهنمایی می کنند، اما در بیشتر موارد نیازی به آماده سازی خاصی مانند ناشتا بودن قبل از انجام آزمایش نیست.
مطلب پیشنهادی: آزمایش خون پلاکت
برخی داروها ممکن است نتایج آزمایش را تحت تأثیر قرار دهند. بنابراین، به پزشک خود در مورد تمام داروها و مکمل هایی که مصرف می کنید، از جمله منیزیم و داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن و آسپرین، اطلاع دهید. قبل از قطع هر داروی تجویزی، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
مطلب پیشنهادی: آزمایش خون آپاندیس
در طول انجام آزمایش خون CRP چه انتظاری داشته باشیم؟
در آزمایش خون یا نمونه گیری CRP معمولاً مراحل زیر را تجربه خواهید کرد:
- روی صندلی می نشینید و متخصص بهداشتی، بازوی شما را برای پیدا کردن یک رگ مناسب بررسی می کند، معمولاً در قسمت داخلی بازو و بالای آرنج.
- محل مورد نظر را تمیز و ضد عفونی می کند.
- یک سوزن کوچک وارد رگ می شود تا نمونه خون گرفته شود. ممکن است کمی سوزش یا درد خفیف احساس کنید.
- پس از ورود سوزن، مقدار کمی خون در یک لوله جمع آوری می شود.
- وقتی خون کافی جمع شد، سوزن خارج شده و یک گاز یا پنبه روی محل قرار می گیرد تا خونریزی متوقف شود.
- سپس یک بانداژ یا چسب روی محل گذاشته می شود و کار تمام است.
کل فرآیند معمولاً کمتر از پنج دقیقه طول می کشد.
مطلب پیشنهادی: آزمایش خون بیلی روبین
بعد از انجام آزمایش CRP چه انتظاری داشته باشیم؟
پس از این که نمونه خون شما گرفته شد، آن را به آزمایشگاه می فرستند تا مورد بررسی قرار گیرد. وقتی نتایج آماده شد، پزشک یا تیم درمانی آن ها را با شما در میان می گذارد.
خطرات آزمایش CRP چه هستند؟
آزمایش خون یک روش بسیار رایج و ایمن در پزشکی است و خطر بسیار کمی دارد. ممکن است در محل خون گیری کمی درد یا کبودی احساس کنید، اما این علائم معمولاً به سرعت برطرف می شوند.
مطلب پیشنهادی: آزمایش خون پروستات
نتایج و پیگیری آزمایش CRP
چه زمانی نتایج آزمایش CRP را دریافت می کنیم؟
در اغلب موارد، نتایج آزمایش CRP یک تا دو روز پس از انجام آن آماده می شوند، اگر چه ممکن است گاهی طولانی تر شود.
مطلب پیشنهادی: آزمایش خون لاکتوز
چه نوع نتایجی از آزمایش CRP دریافت می کنیم؟
گزارش های آزمایش خون، از جمله آزمایش CRP، معمولاً شامل موارد زیر هستند:
- نام آزمایش یا چیزی که در خون شما اندازه گیری شده است
- عدد یا مقدار نتیجه آزمایش
- محدوده طبیعی یا مرجع برای آن آزمایش
- اطلاعاتی که نشان می دهد نتیجه شما طبیعی، غیر طبیعی، بالا یا پایین است.
مطلب پیشنهادی: آمادگی ها و آزمایش خون قبل از عمل چشم لازک و آب مروارید
محدوده طبیعی برای آزمایش خون CRP
هر آزمایشگاه ممکن است محدوده مرجع متفاوتی برای سطح طبیعی پروتئین C واکنشی (CRP) داشته باشد. در گزارش آزمایش خون شما، محدوده طبیعی مخصوص آن آزمایشگاه ذکر می شود.
به طور کلی، سطح طبیعی CRP کمتر از 0.9 میلی گرم در دسی لیتر (mg/dL) است.
چند عامل می توانند سطح CRP شما را تحت تأثیر قرار دهند و افزایش خفیف آن ممکن است به دلایل زیر باشد:
- سیگار کشیدن
- سرما خوردگی
- افسردگی
- دیابت
- بی خوابی
- التهاب لثه (ژینژیویت)
- چاقی
- التهاب پیشرفته لثه (پریودنتیت)
- بارداری
- آسیب های اخیر
همچنین، زنان و افراد مسن به طور طبیعی سطح CRP بالاتری دارند.
مطلب پیشنهادی: آزمایش خون برای ریزش مو
اگر درباره نتایج خود سؤالی دارید، حتماً با پزشک یا تیم درمانی خود مشورت کنید.
سطح بالای CRP چه معنایی دارد؟
اگر سطح CRP شما به صورت متوسط تا شدید بالا باشد، به احتمال زیاد التهاب در بدن شما وجود دارد. با این حال، آزمایش CRP نمی تواند علت یا محل التهاب را مشخص کند. به همین دلیل، اگر نتیجه آزمایش شما سطح بالای CRP را نشان دهد، پزشک احتمالاً آزمایش های تکمیلی دیگری نیز تجویز می کند.
مطلب پیشنهادی: آزمایش خون یائسگی: انواع، علائم و درمان
میزان بالای CRP می تواند معانی متفاوتی داشته باشد و پزشک آن را همراه با سایر علائم، سوابق پزشکی و نتایج آزمایش ها بررسی می کند تا دلیل دقیق التهاب مشخص شود.
افزایش متوسط سطح CRP
نتیجه آزمایش CRP بین 1 تا 10 میلی گرم در دسی لیتر (mg/dL) معمولاً به عنوان افزایش متوسط در نظر گرفته می شود. این سطح ممکن است نشان دهنده یکی از شرایط زیر باشد:
- التهاب سیستمیک ناشی از بیماری هایی مانند آرتریت روماتوئید (RA)، لوپوس سیستمیک (SLE) یا سایر بیماری های خود ایمنی
- سکته قلبی (میوکاردیال انفارکتوس)
- پانکراتیت
- برونشیت
مطلب پیشنهادی: آزمایش خون کلاژن: تشخیص، نحوه انجام و درمان
افزایش شدید سطح CRP
نتیجه آزمایش CRP بیش از 10 میلی گرم در دسی لیتر (mg/dL) معمولاً به عنوان افزایش شدید در نظر گرفته می شود. این سطح ممکن است نشان دهنده یکی از شرایط زیر باشد:
- عفونت های باکتریایی حاد
- عفونت های ویروسی
- واسکولیت سیستمیک
- آسیب یا ترومای شدید
مطلب پیشنهادی: آزمایش خون برای عمل بینی
افزایش بسیار شدید سطح CRP
نتیجه آزمایش CRP بالای 50 میلی گرم در دسی لیتر (mg/dL) معمولاً به عنوان افزایش بسیار شدید در نظر گرفته می شود. در حدود ۹۰ درصد موارد، نتایج بالای 50 mg/dL با عفونت های باکتریایی حاد مرتبط هستند.
مطلب پیشنهادی: آزمایش کمبود ویتامین های ضروری بدن
سطح پایین CRP چه معنایی دارد؟
از آن جا که سطح طبیعی CRP معمولاً کمتر از 0.9 mg/dL است، سطح پایین تر از حد طبیعی وجود ندارد.
اگر قبلاً سطح CRP شما بالا بوده و اکنون پایین تر است، احتمالاً به این معناست که التهاب کاهش یافته یا درمان شما مؤثر بوده است.
آیا باید نگران سطح غیر طبیعی CRP بود؟
اگر نتایج آزمایش نشان دهد که سطح CRP شما بالا است، این لزوماً به معنای وجود یک بیماری قابل درمان نیست، به خصوص اگر افزایش جزئی باشد. عوامل مختلفی می توانند سطح CRP را بالا ببرند، از جمله:
- سیگار کشیدن
- آسیب های اخیر
- برخی بیماری ها
- حتی ممکن است خطا در جمع آوری، انتقال یا پردازش نمونه رخ داده باشد.
اگر نتیجه آزمایش غیر طبیعی باشد، پزشک نتایج را با شما بررسی کرده و در صورت نیاز آزمایش های تکمیلی برای مشخص کردن علت افزایش CRP تجویز میکند.
آیا نکته دیگری درباره آزمایش CRP وجود دارد؟
گاهی آزمایش خون CRP با آزمایش CRP با حساسیت بالا (hs-CRP) اشتباه گرفته می شود. هر دو آزمایش سطح CRP را اندازه گیری می کنند، اما برای شرایط مختلفی استفاده می شوند.
آزمایش hs-CRP تغییرات بسیار جزئی در سطح CRP را اندازه گیری می کند و معمولاً برای برآورد ریسک بیماری های قلبی استفاده می شود، در حالی که آزمایش معمولی CRP بیشتر برای تشخیص و پایش التهاب در بدن کاربرد دارد.
جمع بندی
دیدن نتیجه غیر طبیعی ممکن است استرس زا باشد، اما افزایش CRP همیشه به معنای وجود بیماری نیست. تقریباً ۱ نفر از هر ۲۰ نفر سالم ممکن است نتیجه ای خارج از محدوده طبیعی داشته باشد. پزشک شما تعیین می کند که آیا نیاز به آزمایش های بیشتر وجود دارد یا خیر. از پرسیدن سوالات خود از پزشک نترسید؛ آن ها آماده کمک به شما هستند.
